فرصت های ایران برای تحقق شعار جهاد اقتصادى
1- منابع مالى
یک نگاه کلى به وضعیت منابع مالى سال 90، اطمینان لازم در این زمینه را فراهم مىسازد. اجراى طرح هدفمندى یارانهها باعث آزاد شدن منابع قابل توجهى گردیده است. قیمت نفت افزایش مناسب و مطمئنى داشته و با توجه به مجموع شرایط به لحاظ قیمت نفت، احتمال مشکل بسیار بعید مىنماید. صندوق توسعه ملى امسال، ذخیره قابل اتکایى خواهد بود، افزایش صادرات، درآمدها را افزایش خواهد داد، افزایش سرمایهگذارى در کشور بخصوص توسط ایرانیان خارج از کشور قابل توجه است، رونق موجود نیز از افزایش درآمدهاى مالیاتى خبر مىدهد و در مجموع با توجه به ذخایر کشور به لحاظ منابع، آنچه براى یک جهش اقتصادى مورد نیاز است - بحمدالله - فراهم است. افزون بر آنکه سهم سایر عوامل همچون مدیریت، توانمندى علمى و صرفهجویىها از عامل منابع بسیار فراتر است.
افزایش بهرهورى که محورىترین شیوه تحقق جهاد اقتصادى است، تأمینکننده بخش عمده منابع مالى در این حرکت بزرگ خواهد بود. بىشک رشد اقتصادى بدون افزایش بهرهورى تحقق پیدا نمىکند و انتظار از هر برنامه اقتصادى، تحقق رشد اقتصادى پایدار است.
بدون شک یکى از نتایج و اهداف ملموس و قابل انتظار و اصلى مدیریت و جهتگیرى براى جهاد اقتصادى، حصول یک رشد اقتصادى مستمر است که ابزار اصلى و شرط لازم براى ایجاد اشتغالهاى مولد، کاهش فقر و بیکارى، توزیع عادلانه درآمد و بویژه توسعه پایدار است، ضمناً از آنجا که در سند چشمانداز 20 ساله کشور، ایران کشورى است توسعهیافته با جایگاه اول اقتصادى، علمى و فناورى در منطقه، لذا رسیدن به اهداف سند چشمانداز از جمله جایگاه برتر در منطقه، مقابله با فقر و ایجاد اشتغال براى مردم، مستلزم این است که رشدهاى بالاى اقتصادى محقق شود.
به همین جهت در برنامه چهارم توسعه، نرخ رشد اقتصادى در مجموع 8درصد پیشبینى شده بود که 5/5درصد این رشد براى انباشت سرمایه و نیروى کار و قرار بر این بود که 5/2درصد از این رشد از طریق بهرهورى تحقق پیدا کند، به عبارت دیگر بهرهورى کل عوامل که در برنامه سوم به طور متوسط سالانه 8/0 درصد رشد پیدا کرد، در برنامه چهارم به طور متوسط هر سال باید 5/2درصد رشد پیدا مىکرد یعنى در مجموع 3/31درصد از کل رشد اقتصادى کشور را باید از طریق بهرهورى بهدست آورد. البته هنوز آمار دقیقى از نرخ رشد اقتصادى و نرخ رشد بهرهورى واقعى در برنامه چهارم در دسترس نیست ولى اطلاعات پایشنشده حاکى از عدم حصول اهداف برنامه است، ضمناً نرخ رشد اقتصادى در برنامه پنجم توسعه 8 درصد در نظر گرفته شده که باید براى نیل به آن و در نهایت تحقق اهداف سند چشمانداز، راهبردهاى مشخص و مدونى تعریف شده باشد.
2- منابع انسانى
به لحاظ نیروى انسانى، هم از جهت مدیریت و هم از جهت فنى و مهارت و توان کارشناسى در کشور، اگر چه در سالهاى پیشین، داراى کاستىهایى بودهایم و لیکن در شرایط کنونى از هر دو جهت مشکل خاصى وجود ندارد. به لحاظ توانمندى مهارتى، انبوه فارغالتحصیلان دانشگاهها و تربیتشدگان مراکز آموزشى حرفهاى و فنى و از همه مهمتر متغیر جوانى جمعیت و استعداد شایسته و خلاصه کمیت و کیفیت جمعیت موجود، عواملى است که نیاز کشور به منابع انسانى را براى تحقق جهش اقتصادى جوابگو مىباشد.
3- اسناد و قوانین
ابهام و سردرگمى در اهداف و اسناد بالادستى و یا فقدان قوانین و مقررات لازم براى حرکت اقتصادى، همیشه مشکلساز بوده و هست ولى با داشتن سند چشمانداز ملى، تصویب و ابلاغ سیاستهاى کلى برنامه پنجم، نظام ادارى، اصل 44 و انرژى و مانند آن، تدوین و تصویب برنامه پنجم و بستههاى سیاستى اقتصادى دولت دهم، طرحها و لوایح اقتصادى مصوب سالیان اخیر، در وضعیت کنونى، مسأله ابهام و یا اختلاف دیدگاههاى موجود در جهتگیریها و سیاستهاى کشور را برطرف کرده و نظام با وضوح و روشنى به مسیر خود ادامه مىدهد. بسیارى از دیدگاهها به هم نزدیک شده و مباحث مختلف علمى در قالب قوانین و سیاستهاى مشخصى، ظاهر گردیده است و به لحاظ اسناد قانونى، افق اقتصادى کشور روشن و بسیارى از ابهامات پیشین برطرف گردیده و مهمتر آنکه تجربیات گذشته، پستى و بلندىهاى عرصه اقتصاد در سه دهه قبلى نیز چراغ راه نظام گشته است.
از این رو وجود اسناد و قوانین بالادستى مناسب نیز بستر بسیار خوبى براى جهش اقتصادى است بویژه اینکه در برخى از این اسناد، همین جهش اقتصادى به عنوان هدف، ابلاغ گردیده است. مثلاً در سند چشمانداز ملى، احراز جایگاه اول اقتصادى در منطقه آسیاى جنوب غربى هدف کشور در افق 1404 معرفى شده است.
4- توان علمى
شتابى که در رشد و شکوفایى علمى در کشور وجود دارد، از همه عرصهها بیشتر بوده است به گونهاى که سازمانهاى جهانى را نیز به اعتراف واداشته است. شتاب 11 برابرى رشد علمى در کشور نسبت به میانگین جهانى، نویدبخش تحولات بسیار مهمى در آینده کشور بوده و پیشرفتى پایدار را خبر مىدهد. تولید علم، اقتصاد را نیز دانشبنیان نموده و جهش علمى بطور طبیعى، شکوفایى در عرصههاى گوناگون بویژه جهش اقتصادى را نیز به دنبال خواهد داشت.
از همه مهمتر، روحیه خودباورى علمى است که در کشور شکل گرفته و انبوه نیروهاى علمى و باانگیزه در کشور، جایگاه خاصى براى نظام نوپاى اسلامى به وجود آورده است. در بسیارى از موارد در تولیدات علمى کشور رقابت تنگاتنگ با چند کشور اول دنیا وجود دارد و وجهه علمى کشور را در دنیا ارتقاء داده است.
اراده همه ارکان نظام نیز براى تقویت و تثبیت در جهت پیشروى علمى، تضمینگر آینده علم در کشور است. بنابراین عرصه علمى کشور نیز جهت یک جهاد اقتصادى کاملاً مهیاست.
5- زیرساختها
از همان آغاز پیروزى انقلاب اسلامى و شکلگیرى نظام جمهورى اسلامى بطور پیوسته با وجود مشکلات فراوان، تمرکز نظام بر ایجاد و توسعه زیرساختها و زیربناهاى اصلى در حوزههاى مختلف، باعث توسعه و تأمین آنها گشته است. امروزه فضاهاى کالبدى مورد نیاز، جادهها، سدها، تأسیسات زیربنایى در همه بخشها، آب، برق، مخابرات، حمل و نقل، دانشگاهها، و... با نگاه جامع و آزمایشى و خلاصه ظرفیتهاى عظیم برآمده از تلاش سه دهه مردم انقلابى کشورمان که در کوران حوادث جنگ و رویارویى با غرب شکل گرفته، سرمایه عظیم و اطمینانبخشى براى جهش اقتصادى در سال 90 است.
6- مدیریت لایق و توانمند
مدیریت کنونى در کشور اعم از قوه مجریه، مقننه و قضائیه، اولاً از انگیزه لازم براى جهاد اقتصادى برخوردار است زیرا سالهاى تعیینکنندهاى بهویژه براى دولت دهم بوده و مجلس نیز سال پایانى خود را مىگذراند و در قوه قضائیه نیز مدیریتى تازه نفس وارد عرصه شده است. ثانیاً عزم به تحول جدى اقتصادى را دارند. مصوبات مجلس و بستههاى سیاستى دولت گواه این عزم در سال 90 مىباشد. ثالثاً قوه مجریه و دولت دهم جسارت و شجاعت لازم براى ورود به جهاد اقتصادى را دارد. اجراى طرح زمینمانده هدفمندى یارانهها، شاهد صدقى بر این مدعاست. به لحاظ مدیریتى، دولتى سخت کوش، با انگیزه، فعال، خستگىناپذیر و کاملا عملیاتى، فرصت مناسبى براى کشور بوده و بنابر این فضاى مدیریت کشور، امیدوارکننده براى تحقق شعار سال مىباشد.
وعده خداوند در یارى انسانهاى مؤمن و مجاهد
فراتر از همه تحلیلها و محاسبات عادى، بر اساس آموزههاى قطعى و تخلفناپذیر قرآنى که در سه دهه گذشته نیز به طور مکرر تجربه شده است، دست حمایت و عنایت پروردگار عالم و وعده نصرت و پیروزى او را بعنوان بنیادىترین سرمایه در مسیر حرکت ملّت مسلمان و انقلابى ایران همراه داشته و داریم. خداوند سبحان در سوره طلاق، فرموده است:
و من یتق الله یجعل له مخرجاّ و یرزقه من حیث لایحتسب و من یتوکل على الله فهو حسبه انّ الله بالغ امره قد جعل الله لکل شىِ قدراَ.
یعنى هر فرد یا جامعهاى که راه تقوا و بندگى خدا را پیشه کند، براى او گشایش و رهایى مقرر مىشود و از راهها و طرق پیشبینى نشدهاى او را بهرهمند مىنماید و کسى که به خدا توکل نماید، او برایش کفایت است. خداوند امر خود را به انجام خواهد رسانید. خداوند براى هرچیزى اندازهاى قرار داده است.
اطلاق صدر این آیه بدون هیچ قیدى تصریح به این است که هرکس و هر جامعهاى تقواى الهى پیشه کرده و بر او توکل نماید، هرچند اسباب و وسائل پیشرو و محاسبهشده، مخالف خواست او باشد، خداوند به کمک آمده و اراده خود را محقق مىسازد. به همین جهت در آیات دیگر فرموده است:
- ادعونى استجب لکم (مومن60)
- الیس الله بکاف عبده (زمر36)
- والله غالب على امره و لکن اکثر الناس لایعلمون (یوسف21)
همه اینها وعدههاى نویدبخش و تخلفناپذیر الهى است که سرمایه اصلى نظام ما در پیمودن راه تعالى از طریق عمل به تکلیف و اطاعت از خداست. از این رو با اطمینان خاطر به کامیابى و پیروزى در این راه، ملت ما تلاش خود را در سال 90 بر عرصه تولید و فعالیتهاى اقتصادى متمرکز خواهد نمود و بزودى شاهد دستاوردها و نتایج این مجاهدت خود خواهد بود. انشاءالله
کلمات کلیدی:
